Guaranteed price of crops: केंद्र सरकारने नुकताच सहा रब्बी पिकांच्या हमीभावात (MSP) वाढ जाहीर केली आहे. यामध्ये गहू, हरभरा, मोहरी, ज्वारी, कापूस, आणि तोयबीन यांचा समावेश आहे. हमीभाव वाढवण्यामागे उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत अधिक फायदेशीर दर देऊन त्यांचे उत्पन्न सुनिश्चित करणे.
सरकारने केलेल्या या घोषणेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना चढ-उतार असलेल्या बाजारपेठांपासून संरक्षण मिळेल आणि कृषी उत्पादन अधिक प्रोत्साहन देण्याचा हेतू आहे
केंद्र सरकारने 2025-26 च्या रब्बी हंगामासाठी सहा महत्त्वाच्या पिकांच्या किमान आधारभूत किंमतींमध्ये (MSP) वाढ जाहीर केली आहे. खालीलप्रमाणे पिकानिहाय हमीभाव लागू केला आहे:
| पीक | हमीभाव (रु./क्विंटल) |
|---|---|
| गहू | 2,425 |
| बार्ली | 1,980 |
| हरभरा | 5,650 |
| मसूर | 6,700 |
| मोहरी | 5,950 |
| करडई | 5,940 |
या दरवाढीमुळे शेतकऱ्यांना अधिक चांगला आर्थिक परतावा मिळण्याची अपेक्षा आहे. उदाहरणार्थ, मोहरीच्या हमीभावात 300 रुपये, तर हरभऱ्यात 210 रुपयांची वाढ करण्यात आली आहे. सरकारचा उद्देश पिकांमधील विविधतेला प्रोत्साहन देणे आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे हा आहे, ज्यामुळे अन्नसुरक्षाही बळकट होईल आणि आयातीवरील अवलंबित्व कमी होईल.Guaranteed price of crops
हमीभाव (MSP) वाढीमुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक आणि कृषी उत्पादनाच्या पातळीवर अनेक फायदे मिळतात. ही वाढ केंद्र सरकारच्या धोरणांचा एक भाग आहे, ज्याचा उद्देश शेतकऱ्यांना बाजारपेठेतील किंमत चढ-उतारांपासून संरक्षण देणे आहे. सविस्तर फायदे असे आहेत:
1. निश्चित उत्पन्नाची हमी
- हमीभावामुळे शेतकऱ्यांना उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत निश्चित नफा मिळतो. यामुळे बाजारात मागणी घटली तरीही सरकार शेतकऱ्यांकडून हमीभावाने खरेदी करते, ज्यामुळे तोटा होण्याची भीती कमी होते.
2. उत्पादन वाढीस चालना
- मसूर, हरभरा, आणि मोहरी यांसारख्या पिकांच्या हमीभावात वाढ करून सरकार या पिकांची लागवड प्रोत्साहन देते. यामुळे शेतकऱ्यांचे पीक विविधीकरण वाढते आणि एकाच प्रकारच्या पिकावर अवलंबित्व कमी होते.
3. आयात कमी करून स्वावलंबन वाढवणे
- तेलबिया आणि कडधान्यांवर हमीभावात वाढ करून आयातीवरील अवलंबित्व कमी करण्याचा प्रयत्न केला जातो. देशांतर्गत उत्पादन वाढल्यामुळे अन्नसुरक्षा बळकट होते.
4. शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन
- हरभऱ्यासारख्या पिकांचे भाव वाढल्याने कमी पाणी लागणारी पिके प्रोत्साहन पावतात. यामुळे नैसर्गिक संसाधनांचा शाश्वत वापर वाढतो.
5. शेतीतील गुंतवणूक वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन
- अधिक हमीभावांमुळे शेतकरी शेतीत अधिक गुंतवणूक करू शकतात, जसे की चांगले बियाणे, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, आणि अधिक श्रम. याचा थेट परिणाम उत्पादनाच्या गुणवत्तेवर आणि प्रमाणावर होतो.
6. जोखीम व्यवस्थापनासाठी संरक्षण
- बाजारात अनिश्चिततेच्या काळात हमीभाव सुरक्षा कवचासारखा काम करतो. विशेषत: पावसाळा किंवा इतर नैसर्गिक आपत्तीमुळे बाजारातील दर घसरले तरी सरकारकडून किमान आधारभूत दरावर पिके खरेदी केली जाते.
एकूणच, हमीभावातील वाढीमुळे शेतकऱ्यांना उत्पन्न स्थैर्य, पिकांचे विविधीकरण, आणि दीर्घकालीन शेती व्यवस्थापनाला प्रोत्साहन मिळते. या धोरणांमुळे शेतकरी आर्थिकदृष्ट्या अधिक सक्षम होतात आणि कृषी क्षेत्राला बळकटी मिळते.Guaranteed price of crops